Khởi từ ý thức sâu xa về vai trò quan trọng của đàn Pipe Organ trong phụng vụ thánh qua sách hướng dẫn mục vụ Thánh nhạc của Uỷ ban Thánh nhạc trực thuộc HĐGMVN: Trong tất cả nhạc cụ khác thích hợp cho việc thờ phượng thánh, thì đại quản cầm (Pipe Organ hay còn gọi là Organ ống- do ở VN chưa có ống, chỉ có Digital Pipe Organ, được phát ra loa ngoài, xin được ghi tắt là Organ) là “nhạc cụ chính yếu xứng hợp,” vì nhạc cụ này có khả năng nâng đỡ cộng đoàn đông đảo. Với tầm vóc to lớn, đại quản cầm đủ sức “làm vang lên trọn vẹn cảm xúc của con người, từ niềm vui cho đến nỗi buồn, từ lời ca ngợi cho đến lời than van.” Cũng thế, “một cách nào đó, khả năng nhiều mặt của đại quản cầm nhắc chúng ta nhớ đến vẻ uy hùng và tráng lệ của Thiên Chúa.”
Do tầm quan trọng này, Học viện Công Giáo Việt Nam đã phối kết cùng Học viện Giáo Hoàng về Thánh Nhạc tổ chức chương trình hòa nhạc Organ với chủ đề MISSA CUM ORGANO. Chương trình được diễn ra vào lúc 18g30 – 20g00, thứ Sáu, 14-07-2023 tại Học Viện Công Giáo Việt Nam, 25 Đường số 9, Kp.1, Bình Thọ, Thủ Đức TP. HCM. Chương trình này phối kết, giao lưu giữa các sinh viên của Học viện Công Giáo Việt Nam và Học viện Thánh Nhạc Giáo Hoàng.
Chương trình MISSA CUM ORGANO là một chương trình độc tấu Organ, kết hợp hát Bình ca Latinh, dựa trên cấu trúc của một Thánh Lễ, được trình bày như sau:
+ Organist – Cha Giacomo Jong-Hoon Lee, người Hàn Quốc, sinh viên Giáo Hoàng Học viện về Thánh Nhạc, Rôma.
+ Organist – Nữ tu Maria Kim Loan, Dòng Đa Minh Rosa Lima
+ MC và Chỉ huy nhóm ca Gregoriano: Cha giáo Đa Minh Nguyễn Thứ Trưởng.
+ Nhóm ca Gregoriano – lớp Tổng quát Thánh nhạc Học viện Công Giáo Việt Nam.
Nội dung chương trình bao gồm:
- Léon Boellmann (1862-1897)
Toccata- Suite Gothique, op.25- Sr. Kim Loan OP trình bày.
- Xin Chúa Ngôi Ba (Veni Creator Spiritus) – Nhóm ca Gregoriano trình bày.
- Marco Enrico Bossi (1861-1925)
Intermezzo Lirico per Organo- Cha Giacomo trình bày.
- Kyrie + Gloria (Canto Gregoriano)- Nhóm ca Gregoriano trình bày.
- Ubi Caritas est (Canto Gregoriano)- Nhóm ca Gregoriano trình bày.
- Max Reger (1873- 1916)
Orgeistucke op.145 Nr. 2 Dankpsalm (Psalm ringraziamento) – Cha Giacomo trình bày.
- Sanctus + Agnus Dei (Canto Gregoriano)- Nhóm ca Gregoriano trình bày.
- S. Bach (1685- 1750)
Passacaglia und Fuge c-moll, BWV 582- Cha Giacomo trình bày.
- Raffaele Manari (1887- 1933)
Studio da Concerto per Grande Organo Sulla “Salve Regina”- Cha Giacomo trình bày.
- Ứng tấu trên motif “Salve Regina” – Cha Giacomo trình bày.
Chương trình bao gồm các nội dung trên nhằm mục đích: tạo một cuộc giao lưu sinh viên giữa hai học viện, tạo cơ hội cho tham dự viên hiểu được tính năng và vai trò của đàn Organ trong phụng vụ, cũng như trải nghiệm cụ thể về kho tàng âm nhạc vĩ đại của Giáo Hội hàng ngàn năm qua, cách riêng cho các sinh viên lớp Tổng quát Thánh nhạc nghe và xem trực tiếp những tác phẩm viết cho Organ và hát bình ca Latinh. Trên hết, nhằm cùng nhau nghe và xem: Trong truyền thống, Giáo Hội đã làm thế nào? Và hiện tại, Giáo Hội hoàn vũ đang sử dụng loại âm nhạc nào phù hợp cho phụng vụ.
Lời Cha Nhạc trưởng nói rất ý nghĩa: Cái mới phải đặt trên nền tảng của cái cũ; không áp dụng cách rập khuôn và hoàn toàn các hình thức thánh nhạc cũ vào phụng vụ hôm nay, nhưng khi du nhập các hình thức âm nhạc mới của xã hội đương đại; không nên rũ bỏ hoàn toàn kho tàng thánh nhạc vĩ đại hàng ngàn năm của Giáo Hội và chỉ chạy theo các hình thức âm nhạc hiện đại. Nhờ vậy, chúng ta mới “bước đi cùng Giáo Hội” trong tinh thần Hiệp Hành. “Chúng ta làm theo ý Giáo Hội muốn, chứ không làm theo cái mà chúng ta thích, hay chúng ta nghĩ.” Hơn nữa, Cha MC đã nhắc lại lời Đức Thánh Cha Phanxicô tóm gọn trong lời nhắn gởi với các thành viên của Hiệp hội Thánh Cecilia tại Rôma, ngày 28 tháng 9 năm 2019: “Hãy mang vào trong phụng vụ thánh âm nhạc theo cảm thức của Giáo Hội – Sensus Ecclesiae.” Cha MC cũng đã nhắc lại điều chính yếu rằng: ”Nếu chúng ta không để hình thức âm nhạc bình ca “thẩm thấu” vào xương tủy, máu thịt của mình, chúng ta cũng không thể sáng tác ra những tác phẩm gần với bình ca bao nhiêu có thể, theo như ý Giáo Hội mong muốn. Và nếu chúng ta chưa từng một lần nghe những âm thanh phát ra từ cây đàn ống trong một ngôi thánh đường có mái vòm cổ kính, chúng ta sẽ khó hiểu được lý do tại sao Giáo Hội lại đặt âm sắc của đại phong cầm lên hàng đầu.”
Sơ Kim Loan đã độc tấu Organ bài mở đầu dẫn vào chương trình. Tiếp theo là những bài độc tấu của Cha Giacomo Jong-Hoon Lee. Sự kết hợp hài hoà đôi tay, sử dụng khéo léo pedal qua mũi và gót giầy của hai Organist thể hiện sự dày công luyện tập để thực hiện các tác phẩm cách nhuần nhuyễn, tuyệt vời. Chương trình tiếp tục được đan xen cách hài hoà giữa các bài độc tấu và Bộ lễ “De Angelis.” Các bài hát được trình bày qua Nhóm ca Gregoriano, với phần đệm đàn của Sơ Kim Loan, cha Nguyễn Thứ Trưởng chỉ huy, đã thể hiện tính trang trọng và thánh thiêng, phù hợp, giúp hiểu cách đệm đàn cho ca đoàn, cộng đoàn hát và chủ tế hát: sự phân biệt về sắc thái và âm lượng giữa các thành phần mà không lấn át tiếng hát. Các bài “Ubi Caritas et amor” (dâng lễ), bài “Salve Regina.” Phần ứng tấu đầy sáng tạo của cha Giacomo Lee trên motif Salve Regina, đã khép lại chương trình hòa nhạc Missa cum Organo.
Xin cảm ơn sự hiện diện và tham gia rất tích cực của tất cả quý Cha, quý Tu sĩ và toàn thể quý vị. Đặc biệt, xin tri ân Đức cha Viện trưởng, sự hỗ trợ của cha Tổng Thư ký, sơ văn phòng, quý anh chị em nhân viên trong Học viện Công Giáo. Xin cảm ơn văn phòng HĐGMVN đã cho Học viện Công giáo mượn Organ. Xin cảm ơn công ty Việt Thương Music đã hỗ trợ âm thanh và vận chuyển, Ban Truyền thông Hạt Gia Kiệm, cảm ơn cộng đoàn Giáo xứ Võ Dõng đã cộng tác giúp đỡ, và bên cạnh đó là các tổ chức, cá nhân đã hỗ trợ trong việc tổ chức chương trình.
Lời cảm ơn cách riêng xin dành tặng Cha Đa Minh Nguyễn Thứ Trưởng , MC, kiêm Chỉ huy Ca đoàn và cũng là trưởng Ban tổ chức chương trình Missa cum Organo rất ý nghĩa và giá trị này. Xin cảm ơn những người đã trình tấu: Cha Giacomo Jong-Hoon Lee, Sơ Maria Kim Loan, các học viên Thánh nhạc của Học viện Công Giáo, và các bạn trong nhóm Yêu Thánh Ca. Xin Chúa chúc lành cho những cống hiến của tất cả quý vị.
Ước mong chương trình hòa nhạc Missa cum Organo sẽ khơi nguồn cảm hứng và định hướng cho những người trong vai trò đào tạo các bạn trẻ, luôn yêu mến và thực hiện đúng hình thức âm nhạc Phụng vụ theo sự chỉ dẫn của Giáo Hội. Ước mong sắp tới sẽ có những chương trình khác tương tự hoặc mở rộng hơn nhằm nâng cao khát mong tìm hiểu và học hỏi về những gì anh chị em chúng ta còn mù mờ về cách đệm đàn và về cách sử dụng các nhạc cụ trong phụng vụ…
